हनी ट्रॅप हा बायकांचा वापर करून केलेल्या हेरगिरीचा एक प्रकार आहे. यासाठी प्रत्यक्ष किंवा अप्रत्यक्षरित्या रोमान्स, सेक्सचा वापर करून नातेसंबंध प्रस्थापित केले जातात. त्यानंतर थेट किंवा ब्लॅकमेल करून या नात्याचा उपयोग वैयक्तिक, राजकीय किंवा आर्थिक फायद्यासाठी केला जातो.

यामधे शत्रू राष्ट्रातल्या महत्त्वाच्या व्यक्तीशी मानसिक किंवा लैंगिक संबंध प्रस्थापित केले जातात. असा व्यक्ती एखादा शास्त्रज्ञ असू शकतो, राजकीय नेता असू शकतो, एखादा सैन्याधिकारी असू शकतो किंवा इतर कुणीही असू शकतो.

हनी ट्रॅपचा मुख्य उद्देश गोपनीय माहिती मिळवणं हा असतो. यासाठी मोबाईल, इंटरनेटवर सतत पोर्न पाहणार्‍या, वाचणार्‍या व्यक्ती सावज बनतात. यांना जाळ्यात ओढण्यासाठी ट्रॅपरकडून मुलींचा, महिलांचा वापर केला जातो. ज्याच्याकडून माहिती हवी आहे ती व्यक्ती सहज जाळ्यात अडकावी यासाठी मुली, महिला आकर्षक आणि बोल्ड असतील याची काळजी घेतली जाते.

हेही वाचा: इस्रायलला घडवणाऱ्या आयर्न लेडी गोल्डा मायर

प्रोफाईल फोटो ते ब्लॅकमेलिंग

हनी ट्रॅपमधे अडविणाऱ्या महिलांचे प्रोफाईल फोटो हे त्यांचं पहिलं इंप्रेशन असतं. हे फोटो आकर्षक, काहीसे भावना चाळवणारे असतील असे ठेवले जातात. अशा महिलांकडून सदर व्यक्तीला खोटं आभासी नातं जोडण्यासाठी उद्युक्त केलं जातं. त्यानंतर भावनिक नातं जोडलं जातं आणि नंतर गरज पडली तर शारीरिक संबंधही ठेवले जाऊ शकतात.

यासाठी भावना उद्दीपित करणार्‍या न्यूड फोटोंचा वापर सर्रास केला जातो. एखादा मासा गळाला लावण्यासाठी जशा क्लृप्त्या केल्या जातात तसाच हा प्रकार असतो. सदर व्यक्तीशी भावनिक, शारीरीक आणि लैंगिक असे संबंधांचे तीन टप्पे अचूक पार पडले की त्याचे फोटो, वीडियो बनवून ब्लॅकमेलिंग केलं जातं.

या ब्लॅकमेलिंगमधे एक तर पैशांची मागणी केली जाते किंवा गोपनीय माहितीची किंवा एखादी ‘खबर’ काय आहे ती सांगण्यासाठी दबाव आणला जातो. एकदा या ‘मधुजालात’ अडकल्यानंतर अशा प्रकारचा दबाव झुगारता येणं शक्य नसतं. कारण आपल्या बदनामीचा, चारित्र्यहननाचा धोका समोर दिसत असतो. त्यामुळे गळाला लागलेला मासा अधिक गुंतत जातो.

कुरुलकरांनी नक्की काय केलंय?

भारताच्या संरक्षण संशोधन आणि विकास संस्था म्हणजेच डीआरडीओच्या संचालकपदी असलेला डॉ. प्रदीप कुरुलकर यात फसलाय. पाकिस्तानी हनी ट्रॅपमधे अडकल्याचा ठपका ठेवत दहशतवादविरोधी पथक म्हणजेच एटीएसने त्याला अटक केलीय. त्याचा तपास सुरु असून याविषयीच्या अनेक धक्कादायक बातम्या सध्या सर्वत्र चर्चेत आहेत. 

त्यानुसार डॉ. प्रदीप कुरुलकरला हनी ट्रॅपमधे अडकवण्याचा प्लॅन पाकिस्तानी इंटेलिजन्स ऑपरेटिवकडून करण्यात आला होता. जारा दास गुप्ता असं ट्रॅप करणार्‍या पाकिस्तानी इंटेलिजन्सने आपलं नाव सांगितलं होतं. कुरुलकरने शारीरिक संबंध ठेवले होते की नव्हते हे समोर आलेलं नाही; पण तो एका वर्षामधे सहावेळा देशाबाहेर जाऊन आला असल्याने सद्यस्थितीत कोणत्याही शक्यता नाकारता येणार नाहीत.

हेही वाचा: राजकारणातल्यापेक्षाही इतिहासातली चौकीदारी जास्त इंटरेस्टिंग

हनी ट्रॅपचा इतिहास काय सांगतो?

हनी ट्रॅपची सुरवात पहिल्या महायुद्धापासून झाली. ब्रिटिशांनी जर्मन लोकांकडून माहिती काढून घेण्यासाठी माताहारी या महिला एजंटचा उपयोग केला होता. दुसर्‍या जागतिक महायुद्धानंतर इस्राईलच्या मोसाद या गुप्तचरसंस्थेने असाच वापर केला होता. तिचं टोपण नाव सिंडी असं होतं. इस्राईलच्या अणुकार्यक्रमाविषयीची माहिती जगाला देणार्‍या मोर्डेखाई वनुनु या अधिकार्‍याला पकडण्यासाठी इस्राईलने सिंडीचा अचूकपणाने वापर केला होता.

शीतयुद्धाच्या काळानंतर हनी ट्रॅपसाठी केजीबीकडून अमेरिकेसाठी मझनो पोरींचा वापर केला जाऊ लागला. सध्या अमेरिका, ब्रिटन अशा अनेकांकडून असं म्हटलं जातंय की चीनच्या गुप्तचर संस्थेकडून अशा प्रकारच्या हनी ट्रॅपचा वापर मोठ्या प्रमाणावर केला जातोय. 

कुरुलकर प्रकरणामधे याही मुद्द्याचा विचार केला जाणं आवश्यक आहे. कदाचित चीनने आयएसआयकडून सापळा रचून कुरुलकरसारख्या वरिष्ठ शास्त्रज्ञाकडून गोपनीय माहिती मिळवण्याचा प्रयत्न केलेला असू शकतो. कारण भारताकडच्या अत्याधुनिक शस्त्रसामग्रीविषयी, संरक्षण क्षेत्रातल्या गोपनीय तंत्रज्ञानाविषयी पाकिस्तानपेक्षा चीनला अधिक रुची आहे.

हनी ट्रॅपमधे फसणारे वाढतायत

महिलांचा वापर करुन राष्ट्रीय सुरक्षेविषयीची गोपनीय माहिती चोरण्यासाठीच्या हनी ट्रॅपचा वापर अलीकडच्या काळात वाढला असून त्यामधे डीआरडीओपासून सैन्यापर्यंत अनेक जण अडकल्याचं समोर आलंय. जवळपास २००हून अधिक अशी प्रकरणं मागच्या काळात घडली आहेत. हा एक सायबर हेरगिरीचा प्रकार आहे. 

संरक्षण खात्यातला एखादा अधिकारी, जवान किंवा उच्चपदस्थ अधिकारी अशा मधुजालात अडकतो तेव्हा तो कशी, कोणती आणि किती माहिती देईल हे सांगता येत नाही. यामधे लष्कराच्या उच्च पदस्थ अधिकार्‍यांपासून मिडल लेवल अधिकारी, जेसीओ, जवान आणि शास्त्रज्ञ सामील आहेत. 

१९८०च्या दशकातले नौदल अधिकारी ते २०२२मधल्या नागपूरच्या ब्रह्मोस प्रकल्पातल्या एका शास्त्रज्ञासहीत अंदाजे २००हून अधिक संरक्षण खात्यातल्या सैनिकी आणि नागरी अधिकार्‍यांना गोपनीय माहिती लीक केल्याच्या प्रकरणावरुन अटक झालीय. यातल्या अंदाजे ८० टक्के लोकांवर योग्य ती कारवाई झालीय.

हेही वाचा: डॉन रवी पुजारी अंडरवर्ल्डचं विजिटिंग कार्ड?

लष्कराचं हनी ट्रॅपविरोधी धोरण

संरक्षण विभागाने आणि लष्कराने वाढत्या हनी ट्रॅपला लगाम घालण्यासाठी एक काऊंटर स्ट्रॅटेजी तयार केलीय. त्याबद्दल काही पत्रकं आणि पुस्तिकाही विकसित केल्या आहेत. तसंच हनी ट्रॅप ओळखता यावेत यासाठी काही अल्गोरिदम मॉडेलही बनवण्यात आले आहेत. 

त्यानुसार राष्ट्रीय सुरक्षेशी संबंधित एखादी व्यक्ती काही संशयास्पद वर्तणूक करताना दिसल्यास हे अल्गोरिदम मॉडेल वापरुन त्या महिलेच्या किंवा व्यक्तीच्या प्रोफाईलमधे जाऊन त्यांचं नेमकं काय सुरु आहे याचा शोध घेतला जातो. हा एक सायबरयुद्धाचा प्रकार आहे. जगभरातले सर्वच देश असे प्रकार करत असतात.

हनी ट्रॅपमधून लीक केली जाणारी गोपनीय माहिती फोन, सिक्रेट लँग्वेज, एजंटद्वारे, कोड स्वरुपात दिलेली असू शकते. यासाठी सोशल मीडियाचा वापर अचूकपणाने केला जातो. कुरुलकरांच्या सोशल मीडिया खात्यांमधल्या अशाच काही नोंदी एटीएसच्या हाती लागल्या आहेत. तसंच पाकिस्तान, सौदी अरेबिया आणि इतर काही देशांशी झालेले त्यांचे कॉलही ट्रेस झालेले आहेत. त्या सर्वांतून नेमकं काय समोर येतं हे पहावं लागेल.

हनी ट्रॅप असा क्रॅक केला जातो 

एखादी व्यक्ती सातत्याने पॉर्न साईटला भेट देत असेल किंवा पॉर्न वीडियो पहात असेल किंवा न्यूड बायकांचे फोटो पहात असेल तर ती व्यक्ती कोण आहे, कुठे काम करतेय याचा शोध नव्या अल्गोरिदम मॉडेलद्वारे घेता येतो. एकदा हा शोध लागला की त्याला जाळ्यात ओढण्यासाठी महिलेचा वापर केला जातो.

ती सोशल मीडियाच्या माध्यमातून चॅटिंग करुन, समक्ष भेटून पद्धतशीरपणे त्या व्यक्तीशी ‘संबंध’ प्रस्थापित करते आणि आपलं ईप्सित साध्य करते. हनी ट्रॅपबद्दल शंका आली तरी ते प्रत्यक्षात उघड करुन कायद्याच्या चौकटीतून त्याला पूर्ण पुराव्यांवर आधारीत केस बनवणं हे कठीण काम असतं.

यासाठी संशय आल्यानंतर सदर व्यक्तीवर सातत्याने निगराणी ठेवली जाते. तो कोणाशी बोलतोय, काय बोलतोय यावर लक्ष ठेवलं जातं. यासाठी कॉल तपासले जातात. त्या सर्वांतून एक चित्र उभं करून ही केस तयार केली जाते. एक गोष्ट लक्षात घेतली पाहिजे की काही वेळा यात गफलत होण्याचीही शक्यता असते.

डीआरडीओमधे के वी उन्नीकृष्णन नावाचे एक शास्त्रज्ञ होते. त्यांच्यावर हनी ट्रॅपचा आरोप करण्यात आला होता आणि १० वर्षांसाठी तुरुंगात धाडण्यात आलं होतं. पण नंतर डीआरडीओमधल्या त्यांच्या सहकाऱ्यांकडून हे कुभांड रचल्याचं समोर आलं होतं.

हेही वाचा: २६/११ मुंबई हल्ल्याच्या १० गोष्टी

कुरुलकरकडे महत्त्वाची माहिती होती

प्रदीप कुरुलकरबद्दल एटीएसने असा दावा केलाय की, त्याने गोपनीय माहिती पाकिस्तानला दिलीय. हा प्रकार १३ डिसेंबर २०२२ ते २४ फेब्रुवारी २०२३ या काळात घडल्याचं म्हटलंय. याची माहिती डीआरडीओला मिळाल्यानंतर त्यांनी एका वरिष्ठ अधिकार्‍याची नियुक्ती केली आणि कुरुलकर वापरत असलेले दोन मोबाइल, लॅपटॉप, हार्डडिस्क जप्त करण्यात आली. 

डीआरडीओच्या संचालक पदावर असताना तो पाकिस्तान इंटेलिजन्स ऑपरेटिवसोबत सतत संपर्कात होता, अशी माहिती तपासात समोर आलीय. कुरुलकर वापरत असलेल्या उपकरणांची फॉरेन्सिक तपासणी करण्यात आली असून हे प्रकरण डीआरडीओच्या अंतर्गत स्टँडिंग कमिटीकडे सोपवण्यात आले.

कुुरुलकर ६० वर्षाचा असून नोवेंबरमधे त्याची निवृत्ती होणार होती. त्याची एकूण कारकिर्द पाहिल्यास ३८ वर्षांहून अधिक काळाच्या सेवेत त्याने एपीजे अब्दुल कलाम यांच्यासह अनेक शास्त्रज्ञांसोबत काम केलंय. ‘डीआरडीओ’च्या प्रमुख क्षेपणास्त्रांच्या प्रक्षेपक आणि ग्राउंड सिस्टीमच्या निर्मितीत त्याची अत्यंत मोलाची भूमिका होती. 

‘मिशन शक्ती’ या उपग्रहभेदी क्षेपणास्त्राच्या प्रक्षेपकाची निर्मिती त्याच्याच नेतृत्वाखाली झाली. तो ‘आउटस्टँडिंग सायंटिस्ट’ या श्रेणीमधला शास्त्रज्ञ आहे. अशी व्यक्ती हनी ट्रॅपमधे अडकल्यामुळे हे प्रकरण गंभीर आहे. हे व्हायला नको होतं. कुरुलकरवरचे आरोप अजून सिद्ध व्हायचे आहेत किंवा त्यांनीही अजून कबुली दिलेली नाहीये. पण एटीएसकडे भक्कम आणि सबळ पुरावे असल्याचं सांगितलं जातंय.

कुरुलकरचं काय होऊ शकतं?

आयपीसीच्या कलम १२० बीनुसार गुन्हेगारी कट रचणं, कलम ३२८नुसार अमली पदार्थांचं सेवन करुन माहिती देणं, कलम ४४८नुसार आपल्याशी संबंध नसणार्‍या गोष्टींमधे लक्ष घालणं, कलम ३९५नुसार माहितीची चोरी करणं आणि कलम ४२०नुसार फसवणूक करणं या आरोपांखाली, जबर दंडासहित १५ ते २० वर्षं तुरुंगवासाची शिक्षा ठोठावली जाऊ शकते. तसंच दंडात्मक कारवाई किंवा निलंबन केलं जाऊ शकतं. 

कुरुलकरभोवती फास आवळतानाच त्यांच्या सहकार्‍यांवरही पाळत ठेवली जाईल. त्यांच्या नातेवाईकांवरही नजर ठेवली जाईल. या सर्वांमधे काही वेळा निष्पाप नागरिकही फसण्याची शक्यता असते. पण आजवर अशा प्रकरणातल्या ८० टक्के प्रकरणात आरोप सिद्ध झालेले आहेत. कुरुलकरचं काय होतं हे पाहावं लागेल.

जाता जाता इतक्या उच्च पदावर पोचलेली, समाजाकडून मान-सन्मान मिळालेली व्यक्ती अशा प्रकारे हनी ट्रॅपमधे कशी अडकते या सर्वांना पडणार्‍या प्रश्नाविषयीही बोललं पाहिजे, विचार झाला पाहिजे. मानसशास्त्रीयदृष्ट्या याकडे पाहताना असं लक्षात येतं की, जेव्हा आयुष्यात तुम्हाला सगळं काही मिळतं तेव्हा नवं काही तरी हवं असतं. बरेचदा ती शारीरिक भूक असते, तशीच मानसिकही असते. 

या टप्प्यावर स्वतःची प्रशंसा करणार्‍या व्यक्ती अधिक आवडू लागतात. काही वेळा पैशाचा हव्यासही असतो. या तिन्हींची आसक्ती हनी ट्रॅपमधे अडकण्यास कारणीभूत ठरते. अर्थात कारणं काहीही असली तरी राष्ट्रीय सुरक्षेविषयीची माहिती शत्रूला देणं हा अक्षम्य गुन्हा आहे, हे नाकारता येणार नाही.

हेही वाचा: 

कंदील बलुच : पाकिस्तानी महिलांची प्रेरणा

भारत-पाकिस्तान युद्ध लढताहेत की टाळताहेत?

युद्धात जिंकणाऱ्या अमेरिकेला कोरोना का हरवतोय?

नक्षलवाद संपवण्यासाठी आंध्रने केलं, ते महाराष्ट्राला जमलं नाही